Iris در لغت به معنی عنبیه می باشد. آیریز در دوربین مداربسته بخشی از دوربین مداربسته می باشد که وظیفه آن کنترل میزان نوری است که از طریق لنز به سنسور تصویر وارد می شود. Iris از طریق تنظیم گشادگی دیافراگم لنز میزان نور ورودی به دوربین را تنظیم می کند.
دوربین مداربسته هم مثل چشم انسان عمل می کند. یعنی در دوربین مداربسته هم از مکانیزمی مثل نحوه باز و بسته شدن عنبیه چشم انسان استفاده می شود تا میزان نور دریافتی را مطابق شدت منبع نور تنظیم نماید.
اگرIris دریچه ورودی نور را بیشتر باز کند نور بیشتری می تواند به سنسور تصویر وارد شود و اگر این مقدار را کمتر کند نور کمتری می تواند وارد شود.
Iris دوربین مداربسته چگونه کار می کند ؟

Iris از طریق محدود کردن مقدار نوری که با سنسور تصویر برخورد می کند ، عمل می نماید. نور خیلی زیاد می تواند تصاویر را خراب کند و نور خیلی کم می تواند همه قسمت ها را تاریک نشان دهد.
پس مهم است هنگام انتخاب نوع دوربین و لنز آن به نوع آیریز لنز توجه ویژه ای داشته باشیم و آیریزی را انتخاب کنیم که برای محل نصب دوربین مناسب باشد.

انواع Iris
۴ نوع مختلف Iris وجود دارد ، که عبارتند از :

• Iris ثابت (Fixed Iris) 
• Irisدستی (Manual Iris)
• Irisخودکار (Auto Iris) 
• Irisدقیق (P Iris)

Iris ثابت (Fixed Iris) 
در آیریز ثابت مقدار باز بودن دریچه دیافراگم که به نور اجازه ورود به سنسور تصویر دوربین را می دهد قابل تنظیم نمی باشد و از قبل تعریف شده است. این نوع از Iris برای فضاهای داخلی که میزان نور در یک محدوده معین و تقریبا ثابت می باشد مناسب است. مانند دفاتر اداری و مدرسه که دارای چراغ های سقفی می باشند.

Irisدستی (Manual Iris)
با آیریز دستی شما می توانید مقدار نور ورودی به حسگر تصویر را از طریق اهرم یا رینگی که بر روی لنز دوربین مداربسته قرار دارد به صورت دستی تنظیم نمایید.
این تنظیم معمولا در زمان نصب دوربین مداربسته که شما دسترسی مناسبی به لنز دارید صورت می پذیرد.
این نوع Iris معمولا مانند Iris دستی در مکانهایی که مقدار نور محیط تقریبا ثابت و مناسب می باشد مورد استفاده قرار می گیرد به این دلیل که ممکن است دسترسی به دوربین بعد از نصب مشکل باشد و دوربین در محلی با دسترسی سخت نصب شده باشد.

Irisخودکار (Auto Iris) 

در آیریز اتوماتیک تنظیم میزان نور ورودی به وسیله موتور و بر اساس تغییر نور در طول روز و به صورت خودکار انجام می شود.
این نوع آیریز دارای دو نوع متفاوت DC Iris ( کنترلر موتور در خود دوربین مداربسته قرار دارد ) و Video Iris ( کنترلر بر روی خود لنز قرار دارد )می باشد.
در آیریز ویدئویی خودکار سیگنال های نوری پس از تبدیل به سیگنال الکترونیکی توسط کنترلر که در خود لنز قرار دارد نسبت به باز یا بسته شدن خودکار دریچه دیافراگم به موتور لنز فرمان را ارسال می کند.
در DC Iris خودکار هم مراحل تنظیم دریچه مانند نوع ویدئویی است با این تفاوت که مدار کنترلی بر خلاف نوع ویدئویی در خود دوربین قرار دارد. برای اینکه Iris خودکار از تکنولوژی پیشرفته تری نسبت به نوع Iris ثابت یا Iris دستی استفاده می کند معمولا قیمت بالاتری نسبت به آنها داشته ولی از نظر کیفیت بالاتر از آن دو است.
این نوع Iris برای استفاده در فضاهای خارجی که در آن تغییرات نور زیاد است و برای تنظیم خودکار میزان نور ورودی به سنسور برای ساعت های مختلف روز مناسب می باشد.

Irisدقیق (P Iris)
حرف P در P Iris از precise به معنی دقیق گرفته شده است.
P Iris نوعی از Iris خودکار می باشد که علاوه بر تنظیم خودکار دریچه دیافراگم مانند آیریز خودکار با استفاده از کنترلی که بر روی دیگر ویژگی ها به وسیله نرم افزار دوربین مدار بسته دارد به بهبود وضوح تصاویر و عمق میدان دید کمک می کند.
در P Iris بسیاری از اشتباهات و مشکلات آیریز خودکار رفع شده است و با استفاده از ارتباطی که با نرم افزار دوربین مداربسته برقرار است تنظیم دریچه بر اساس پارامترهایی مانند کنتراست ، وضوح و عمق میدان دید انجام می شود.
مقداری که دریچه می تواند در P Iris بسته شود محدود است که می تواند از تاری تصویر مانند زمان استفاده از آیریز خودکار در هنگام زیاد بودن نور جلوگیری نماید. لنز دوربین مداربسته P Iris نسبته به مدل های دیگر ثابت و دستی گرانتر می باشد. استفاده از P Iris در مکانهایی که میزان نور به طور مداوم و به سرعت در حال تغییر است مناسب می باشد.

نکته
اگر محل نصب دوربین مداربسته در یک فضای داخلی مانند یک دفتر اداری باشد که معمولا میزان نور در یک محدوده خاص قرار دارد. نیاز زیادی به استفاده از یک Iris با قابلیت تنظیم خودکار نخواهید داشت.
اگر دوربین مداربسته در یک محیط خارجی نصب شود و یا نیاز به تنظیم میزان نور ورودی به دوربین در ساعت های مختلف شبانه روز داشته باشید مانند پارکینگ ها یا پروژه های ساختمانی ، استفاده از Iris خودکار یا P Iris برای تنظیم خودکار تغییرات نور در ساعات مختلف به شما توصیه می شود.